Cố nghệ sỹ Phương Quang: Cái chết là để phục vụ sự sống

Cả gia đình đều hiến xác khi qua đời

PV đến thăm nhà nghệ sỹ Phương Quang (SN 1942, tên thật là Tô Phương Quang) trên đường Trần Xuân Soạn, phường Tân Hưng, quận 7, TP.HCM) vào một chiều mưa giông. Thời tiết se lạnh, mưa lác đác càng làm lòng người thêm buồn.

Trong ngôi nhà nhỏ, tiếng cầu kinh vang lên liên hồi trong khung cảnh những vòng hoa lan trắng, tím thay lời vĩnh biệt của đồng nghiệp, khán thính giả dành cho  nghệ sỹ Phương Quang. Ông ra đi nhẹ nhàng, thanh thản, khi người thân đã thực hiện được tâm nguyện cuối đời là hiến xác cho y học.

Tiếp PV, bà Đỗ Thị Xuân Hương (SN 1947, vợ nghệ sỹ Phương Quang) nghẹn nghào: “Ông ấy mất tròn một tuần rồi mà tôi còn ngỡ ngàng lắm. Dù trước đó cả gia đình đã chuẩn bị tâm lý, tinh thần để ông đi yên lòng. Nhưng thực sự không né tránh được cảm giác hụt hẫng, buồn đau khi người bạn đời của mình mới hôm trước còn bên cạnh, nay đã đi xa.

Tôi tự nhắc lòng, sự sống không mất nhưng chỉ đổi thay. Song thực sự  tôi rất buồn, không ném được dòng nước mắt mỗi khi nhắc tới chồng”. Cũng theo bà, NS Quang Phương trút hơi thở cuối cùng vào 9h30 ngày 13/7/2018. Khoảng 16h30 cùng ngày, thi hài ông được xe của bệnh viện y khoa Phạm Ngọc Thạch đến đưa đi.

Chân dung cố nghệ sĩ Phương Quang.

Trong giây phút biệt ly, ai cũng rơi lệ. Tại bệnh viện, trước khi được tiêm một số loại thuốc vào thi hài để phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, ban lãnh đạo bệnh viện đã lập bàn thờ cho người hiến xác để đội ngũ bác sĩ, người thân có thêm những giây phút linh thiêng đưa tiễn.

“Sau khi bệnh viện đón nhận xác, gia đình tôi cũng làm đầy đủ phong tục lễ phúng viếng như người bình thường, chỉ khác là thi hài ông ở bệnh viện. Khi nhìn di ảnh trên bàn thờ, mọi người vẫn nghĩ ông còn  trong ngôi nhà thân thương này”, người vợ nghệ sỹ rơi lệ nói.

Bà Xuân Hương trải lòng, cả hai bên gia đình nội ngoại đều có suy nghĩ rất nhân văn. Con người sống cốt ở cái tâm, sống sao đến lúc thác xuống không hối tiếc những việc đã làm. Trước việc nghệ sỹ Phương Quang hiến xác cho y học, người em rể của vợ nghệ sỹ cũng đã hiến xác.

Bản thân bà Xuân Hương và em gái ruột cũng đã ký giấy hiến xác cho bệnh viện cách đây 4 năm. Khi mọi người lâm chung, gia đình sẽ thông báo cho bệnh viện biết để thực hiện nghi thức nhận xác. Toàn thể gia đình bà xem việc hiến xác là góp phần làm phát triển ý học, tình người thêm tốt đẹp.

Để cái chết phục vụ sự sống đời sau

Khi PV chia sẻ việc trong quan niệm của người xưa, thác xuống phải toàn thây, có nơi có chốn để con cháu đời sau còn tưởng nhớ, đi về viếng thăm, bà Xuân Hương bộc bạch: “Đúng là người đời họ quan niệm thế, chết phải nguyên vẹn để hóa kiếp luân hồi. Thế nhưng, mình hóa kiếp sống được ở kiếp sau thì kiếp này phải sống cho tốt trước đã. Có như vậy, mới nói đến kiếp luân hồi.

Gia đình chúng tôi nghĩ đơn giản, kiếp này mình sống trọn vẹn, sống vì con người thì nếu có kiếp sau cũng sẽ làm người tốt. Chúng tôi chỉ vì nghĩa cử sống cho đi không chỉ nhận riêng mình. Dòng chữ trên tấm vải mà bệnh viện phủ lên người ông nhà tôi rất ý nghĩa “Cái chết để phục vụ sự sống”. Tôi hoàn toàn mãn nguyện”.

Trong buổi trò chuyện, vợ nghệ sỹ quá cố luôn chực trào nước mắt khi nhắc tới những kỷ niệm về chồng. Bà cho biết, cuộc sống làm vợ một người nghệ sỹ cải lương phải chấp nhận nhiều thiệt thòi về vật chất lẫn tinh thần. Thời điểm khó khăn nhất mà gia đình trải qua đã cách nay hơn vài thập niên. Khi đó, nghệ thuật cải lương đang dần mai một, để sống với nghề quả thật khắc nghiệt.

Dù vậy, với tình yêu thương, đồng cảm với chồng, bà sẵn sàng cùng nghệ sỹ nay đây mai đó theo gánh hát, đoàn hát. Mỗi lần đi diễn, vợ chồng bà không đặt nặng vấn đề cơm áo, mà gắn bó với sân khấu bằng niềm mê cải lương cũng như muốn giữ gìn những nét nghệ thuật đặc trưng của Nam bộ.

Sinh thời, nghệ sỹ Phương Quang được độc giả biết đến với nét giọng giống NSND Út Trà Ôn. Ông được biết là người có năng khiếu bẩm sinh và bị ảnh hưởng bởi giọng hát của các nghệ sĩ cải lương tiền bối như Út Trà Ôn, Bạch Tuyết...

Với sự kiên trì học hỏi, rèn luyện, nghệ sỹ Phương Quang được thử sức với nhiều vai diễn khác nhau. Sau đó, ông được nhận vào đàn cho gánh hát Thanh Minh (năm 1960), rồi gánh hát Kim Thành và đứng trên sân khấu biểu diễn. Năm 1966, nghệ sỹ Phương Quang đạt Huy chương vàng giải Thanh Tâm với vai Kỳ Thanh Lang trong vở “Tình nào cho em”.

Năm 1983, nghệ sỹ Phương Quang về Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang, tham gia nhiều vai diễn như Hòn đảo thần Vệ Nữ, Tình yêu và lời đáp... Trong số những vai diễn để đời của nghệ sỹ Phương Quang phải kế đến vai vua Riêm trong vở Nàng Xê-Đa. Đây là vai diễn đánh dấu đỉnh cao sự nghiệp hát cải lương và diễn xuất của nghệ sỹ.  

Những năm sau này, nam nghệ sỹ được biết đến với các vai diễn tình cảm, sâu nặng chuyện đời trong vở Tình anh bán chiếu, Ông lão chèo đò, Gánh nước đêm trăng...Giọng ca cải lương của nghệ sỹ đã gắn liền với người dân Nam bộ trong những sau giải phóng miền Nam.

Ông có hai người con là chị Tô Quế Phương (SN 1978) và anh Tô Quang Bảo (SN 1986) cũng có giọng ca cải lương ngọt ngào. Tuy nhiên, hai con nghệ sỹ lại không theo nghiệp cha. Lý giải điều này, vợ nghệ sỹ cho biết, các con đam mê cải lương giống cha, tôi rất ủng hộ. Nhưng việc sống với nghề và phát triển được môn nghệ thuật này lại là một chuyện khác.

“Nếu như mình không giỏi hẳn, làm được những chuyện thay đổi, phát triển bộ môn cải lương Nam bộ thì cũng không thành công. Con gái tôi giờ vẫn hát cải lương trong gia đình thưởng thức. Còn công việc thì làm kinh tế bằng ngành khác. Riêng Quang Bảo vừa làm giáo viên vừa tham gia một số khóa học cải lương tại Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang”, vợ nghệ sỹ lý giải.