Trong báo cáo Điểm lại, phát hành cuối tháng 7 vừa qua, Ngân hàng thế giới (W.B) nhận xét, nền kinh tế Việt Nam cho thấy khả năng phục hồi đáng kể đối với cuộc khủng hoảng, khả năng này tốt hơn nhiều so với hầu hết các quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, con đường phục hồi vẫn gập ghềnh do những bất ổn còn lớn trong cả môi trường trong nước và toàn cầu, tác động của đại dịch còn chưa thống nhất trước những bất bình đẳng giữa các ngành và mọi người dân trên thế giới.
WB công bố báo cáo qua hình thức trực tuyến
Tác động của đại dịch đến nền kinh tế Việt Nam
Ngày 23 tháng 01 năm 2020, Việt Nam xác nhận trường hợp mắc bệnh Covid-19 đầu tiên, sau khi khách du lịch Trung Quốc được xác định dương tính tại Thành phố Hồ Chí Minh. Cũng trong ngày này, Việt Nam phải hủy tất cả các chuyến bay đến và từ Vũ Hán trở về. Người Việt đầu tiên xác nhận mắc Covid-19 vào ngày 29 tháng 01 là người trở về từ Vũ Hán; Ban chỉ đạo của Chính phủ về cuộc chiến chống Covid-19 (đứng đầu là Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam) được thành lập và ngày 01 tháng 02 năm 2020, Chính phủ đã tuyên bố dịch bệnh Covid-19 tại Việt Nam.
Nhờ những phản ứng nhanh nhạy và mạnh dạn, các biện pháp ứng phó kịp thời, thông tin minh bạch kết hợp với các chiến dịch truyền thông sáng tạo, công tác phòng chống dịch mang lại kết quả thiết thưc, giúp Việt Nam trong tháng 4 năm 2020 công bố ngừng giãn cách xã hội. Sau 3 tháng thiết lập tình trạng bình thường khá thuận lợi trên toàn quốc, dịch Covid 19 xuất hiện trở lại tại Thành phố Đà Nẵng, một đô thị lớn ở miền Trung. Sự cố này chắc chắn sẽ ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế xã hội của đất nước trong những tháng còn lại của năm 2020.
Tăng trưởng kinh tế Việt Nam từ góc nhìn Ngân hàng Thế giới và các nhà nghiên cứu
Mặc dù bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch Covid-19, song theo Ngân hàng Thế giới, nền kinh tế Việt Nam vẫn thể hiện tốt khả năng chịu đựng và sẽ phục hồi nhanh. Trong Báo cáo Điểm lại với chủ đề “Trạng thái bình thường mới ở Việt Nam - Tác động kinh tế của Covid-19” được công bố ngày 30 tháng 7 tại Hà Nội, Đại diện Ngân hàng Thế giới cho rằng, mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề của Covid-19 trong nửa đầu năm 2020, song nền kinh tế Việt Nam vẫn giữ được viễn cảnh tích cực trước mắt và trong trung hạn.
Trong trường hợp tình hình thế giới được cải thiện, các hoạt động kinh tế sẽ phục hồi vào nửa cuối năm, nền kinh tế sẽ đạt tăng trưởng khoảng 2,8% cho cả năm 2020 và đạt 6,8% trong năm 2021. Nếu tình hình kém thuận lợi hơn, nền kinh tế có thể đạt mức tăng trưởng 1,5% trong năm 2020 và năm 2021 lên 4,5% .
Công bố Báo cáo đánh giá về tình hình kinh tế Việt Nam tháng 7/2020 của Ngân hàng Thế giới
Phát biểu trong buổi công bố báo cáo Điểm lại 2020, Quyền Giám đốc WB tại Việt Nam. Stefanie Stallmeister nhận định, Việt Nam vẫn nằm trong top tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Bà nhấn mạnh, trong lúc phần đông các quốc gia còn do dự chưa biết nên quyết theo hướng nào thì Việt Nam đã có những phản ứng nhanh và mạnh dạn. Các biện pháp ứng phó sớm, theo dõi và xét nghiệm có mục tiêu, công bố thông tin minh bạch, kết hợp với các chiến dịch truyền thông sáng tạo cho thấy hiệu quả ngăn ngừa Covid-19 rất cao.
Mặc dù có vị trí nằm gần trung tâm nguồn gốc của đại dịch, nhưng Việt Nam đã "vượt lên số phận" với tỷ lệ lây nhiễm cộng đồng hạn chế và số ca tử vong bằng không kể từ đầu năm 2020. Bà cho rằng “…nhờ đi trước các nước trong việc xử lý khủng hoảng Covid-19, Việt Nam có được cơ hội đặc biệt để tăng sự hiện diện của mình trong nền kinh tế toàn cầu và trở thành quốc gia đi đầu về công nghệ số của ngày mai.” và nhấn mạnh “…rủi ro đối với Việt Nam không chỉ ở mặt trận y tế mà cả ở mặt trận kinh tế.
Covid-19 đến nay được coi là cú sốc kinh tế lớn nhất trong 35 năm qua. Mặc dù vẫn đứng vững trong nửa đầu của năm, nhưng nền kinh tế chỉ tăng trưởng được 1,8%, tương đương với mức giảm xấp xỉ 5 % so với quỹ đạo tăng trưởng trước đó của quốc gia”. Để thích nghi được với trạng thái bình thường mới, bà cho rằng: “…các nhà hoạch định chính sách cần tìm ra hướng đi mới để bù lại cho những động lực tăng trưởng truyền thống đang yếu đi, đồng thời vẫn quản lý được tình trạnh bất bình đẳng gia tăng.
Phân tích thực trạng của nền kinh tế trước những thách thức đặt ra, các nhà nghiên cứu của W.B đã khuyến nghị ba biện pháp bổ trợ mà Chính phủ Việt Nam cần sớm thực hiện, đó là:
Thứ nhất cần cân nhắc thận trọng để từng bước gỡ bỏ hạn chế đi lại quốc tế, cân đối với những quan ngại về an toàn, do nền kinh tế Việt Nam vẫn phụ thuộc vào đầu tư nước ngoài.
Biện pháp thứ hai là đẩy nhanh triển khai chương trình đầu tư công nhằm tăng nhu cầu trong nước. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả biện pháp này cần đảm bảo nguồn lực được điều chuyển đến những dự án đem lại tác động tích cực cho cả nền kinh tế và việc làm, đồng thời giảm thiểu được tổn thất tài chính và kỹ thuật trong quá trình triển khai thực hiện.
Thứ ba là hỗ trợ có mục tiêu cho khu vực tư nhân, đặc biệt đối với những ngành nghề bị ảnh hưởng nặng nề như du lịch và chế biến chế tạo xuất khẩu, thông qua hỗ trợ tài chính kết hợp với các chính sách khuyến khích thông minh.
Cũng theo W.B, trong trong hệ thống thương mại toàn cầu, Việt Nam có thể củng cố dấu ấn của mình bằng cách gây dựng liên minh chiến lược với các quốc gia có tỷ lệ lây nhiễm Covid-19 thấp, đồng thời đẩy mạnh nỗ lực xúc tiến thu hút các doanh nghiệp đang có kế hoạch đa dạng hóa chuỗi cung ứng.
Thay lời kết luận
Việt Nam có thể tận dụng xu hướng toàn cầu đang được đẩy mạnh bởi Covid-19 để thúc đẩy các nghị trình trong nước. Báo cáo Điểm lại 2020 của Ngân hàng Thế giới cho rằng, Việt Nam không nên tư duy theo hướng trạng thái bình thường như cũ sẽ quay lại. Thay vào đó, nên xác định trạng thái bình thường mới, khi đại dịch đã làm thay đổi cách thức mọi người sinh sống, làm việc và giao tiếp. Việt Nam sẽ phải vận động trong một thế giới đầy bất định cả ở trong nước và trên trường quốc tế.
Theo đó, các nhà hoạch định chính sách cần tìm hướng thay thế cho những động lực tăng trưởng truyền thống, gồm sức cầu bên ngoài và tiêu dùng trong nước đang bị yếu đi. Trên quan điểm này, Chính phủ cần chuyển đổi cách tiếp cận theo hướng kết hợp i) thận trọng mở cửa biên giới, ii) triển khai gói kích thích tài khóa quy mô, và iii) hỗ trợ đúng đối tượng cho những doanh nghiệp và người lao động bị ảnh hưởng. Covid-19 đã tác động đến hầu hết mọi người, nhưng không phải ai cũng như nhau. Chính vì vậy, tình trạng bất bình đẳng mới sẽ nảy sinh, đòi hỏi phải có sự quan tâm thiết thực của các nhà quản lý trong thực thi chính sách.
Theo dự báo mới nhất của Ngân hàng Thế giới, tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ đạt 2,8% trong năm 2020 và phục hồi lại ở mức tăng 6,7% vào năm 2021. Với dự báo này, Việt Nam sẽ là quốc gia có mức tăng trưởng đứng thứ năm trên thế giới trong năm 2020. Với khả năng thoát khỏi dịch bệnh bằng sự đồng tâm hợp sức của mọi người dân trong khủng hoảng Covid-19, chúng ta tin tưởng và hy vọng Việt Nam có cơ hội để nâng tầm trong nền kinh tế toàn cầu cả về thương mại và đầu tư, đồng thời với thúc đẩy mạnh nghị trình cải cách trong nước để quản lý tài nguyên bền vững.
